کرم خراط: معرفی، چرخه زندگی و روش‌های مقابله با آن
مقدمه
کرم خراط یا پروانه فری یا زئوزرا (Hylurgus ligniperda) یک آفت چوب‌خوار است که می‌تواند برای درختان میوه‌دار و باغات مشکلات زیادی ایجاد کند. این آفت به‌ویژه در شرایطی که درختان به‌خوبی تغذیه نشده و به‌طور مناسب آبیاری نمی‌شوند، خطرناک‌تر است. در این مقاله، به معرفی کرم خراط، چرخه زندگی آن، مشکلاتی که برای درختان و باغداران ایجاد می‌کند، و روش‌های مقابله با این آفت خواهیم پرداخت.
1. معرفی کرم خراط
کرم خراط از خانواده Scolytidae (خانواده سوسک‌های چوب‌خوار) است. این آفت معمولاً در تنه و ریشه درختان چوبی به‌ویژه درختان میوه‌دار زندگی می‌کند و موجب تخریب بافت‌های داخلی درختان می‌شود. در دوران لاروی خود، کرم خراط تونل‌هایی را در چوب ایجاد کرده و تغذیه می‌کند که می‌تواند باعث خشک‌شدن درخت و کاهش توانایی آن در تولید میوه شود. معمولا تفاله هایی که کرم هنگام جویدن و سوراخ کردن درخت به بیرون میریزند شبیه گرانولهایی چوبی با قطر حدود 2 میلیمتر هستند که نشانه ای از وجود کرم خراط در درخت هست و با مشاهده محل سقوط تفاله ها میتوان به محل تقریبی سوراخ دست یافت.
2. نحوه تکثیر و چرخه زندگی کرم خراط
کرم خراط به‌طور عمده در تابستان و اوایل پاییز فعال است. چرخه زندگی این آفت به شرح زیر است:
- تخم‌گذاری: کرم خراط بالغ تخم‌های خود را در شکاف‌ها و ترک‌های تنه درختان می‌گذارد.
- مرحله لاروی: تخم‌ها پس از مدتی به لارو تبدیل می‌شوند. این لاروها وارد بافت چوب شده و شروع به تغذیه از چوب می‌کنند. این مرحله در طول چندین هفته تا چند ماه ادامه دارد.
- دوران شفیره: پس از پایان دوره لاروی، لاروها به مرحله شفیره تغییر می‌کنند. این مرحله معمولاً در داخل تونل‌های ایجاد شده در چوب درخت رخ می‌دهد.
- ظهور بالغ‌ها: پس از طی شدن دوره شفیرگی، خراط بالغ از چوب بیرون آمده و فرایند تولید مثل و تخم‌گذاری را آغاز می‌کند. این مرحله معمولاً در اواخر تابستان تا اوایل پاییز اتفاق می‌افتد.
پروانه فری
3. مشکلات ایجاد شده توسط کرم خراط
خراط می‌تواند مشکلات زیادی برای درختان و حتی کسانی که درختان را برداشت می‌کنند، ایجاد کند:
- برای درختان:
خراط با ایجاد تونل‌ها در چوب درخت، بافت‌های داخلی آن را تخریب می‌کند. این امر می‌تواند موجب کاهش توانایی درخت در جذب آب و مواد مغذی شود و در نهایت به مرگ درخت منجر گردد. درختانی که با کرم خراط آلوده می‌شوند، اغلب خشک می‌شوند و حتی ممکن است در برابر بیماری‌ها و آفات دیگر آسیب‌پذیرتر شوند. - برای باغداران:
باغدارانی که برای چیدن میوه‌ها روی درخت می‌روند، می‌توانند در اثر تغییرات ساختاری در تنه درخت و ایجاد سوراخ‌های متعدد و کاهش استحکام شاخه ها دچار آسیب شوند. این آسیب‌ها می‌توانند در صورت سقوط از درخت مشکلات جدی‌تری ایجاد کنند.
4. راه‌های مقابله با این آفت
با توجه به چرخه زندگی کرم خراط، چندین روش برای مقابله با این آفت وجود دارد:
- سموم تدخینی:
یکی از روش‌های مقابله این است که اگر سوراخ‌های ایجاد شده قابل مشاهده و در دسترس باشند، باغداران می‌توانند از سموم تدخینی برای پرکردن سوراخ‌ها استفاده کنند. سموم تدخینی می‌توانند به‌طور مستقیم وارد تونل‌ها شده و لاروهای داخل چوب را از بین ببرند. - پوشاندن سوراخ‌ها با چسب باغبانی:
بعد از استفاده از سموم تدخینی، مهم است که سوراخ‌ها را با چسب باغبانی بپوشانید تا گاز سم تدخینی مورد استفاده خارج نشود همچنین با این کار از ورود سایر آفات به درخت جلوگیری میکنید. - تقویت سلامت درختان:
درختانی که آبیاری مناسبی دارند و از مواد مغذی کافی برخوردار هستند، کمتر در معرض حمله کرم خراط قرار می‌گیرند. بنابراین، استفاده از کودهای مناسب و آبیاری کافی برای درختان می‌تواند از ابتلا به این آفت جلوگیری کند. - مراقبت از درختان ضعیف:
درختانی که ضعیف یا بیمار هستند، بیشتر به کرم خراط آسیب می‌خورند. بنابراین، تشخیص و درمان به‌موقع بیماری‌ها و مشکلات تغذیه‌ای می‌تواند در جلوگیری از خسارات ناشی از این آفت موثر باشد.
5. درختانی که بیشتر در معرض این کرم هستند
خراط می‌تواند به انواع مختلف درختان آسیب وارد کند، اما درختانی که بیشتر در معرض خطر قرار دارند شامل:
- درختان میوه‌دار: مانند گردو، سیب، گلابی، هلو و زردآلو.
علاوه بر نوع درخت، درختانی که آبیاری مناسبی ندارند و مواد مغذی کمتری دریافت می‌کنند، بیشتر در خطر ابتلا به کرم خراط هستند. این درختان به‌دلیل ضعف سیستم ایمنی و ساختار ضعیف‌تر، مستعد جذب آفات مختلف هستند.
نتیجه‌گیری
خراط یک آفت جدی برای درختان باغات است که می‌تواند خسارات قابل توجهی به درختان و باغداران وارد کند. با استفاده از روش‌های مختلف نظیر سموم تدخینی، پوشاندن سوراخ‌ها با چسب باغبانی و تقویت سلامت درختان، می‌توانید از این آفت جلوگیری کنید. مراقبت‌های مناسب از درختان و پیشگیری از ضعف آن‌ها می‌تواند نقش مهمی در کاهش آسیب‌های ناشی از کرم خراط ایفا کند.
منابع
- “Pest Management in Fruit Crops,” University of California Agriculture and Natural Resources, 2020.
- “The Bark Beetles of North America,” University of Florida, 2021.
- “Management of Bark and Woodboring Insects,” National Agricultural Library, 2022.
- UC ANR – Pests and Diseases
- UC Master Gardeners of Inyo and Mono Counties
